Stare instalacje elektryczne w domach i mieszkaniach wciąż są obecne w tysiącach budynków w całej Polsce. Cechują się najczęściej brakiem przewodu ochronnego, czyli uziemienia. To ogromny problem, ponieważ brak uziemienia może prowadzić do porażenia prądem lub uszkodzenia sprzętów. Współczesne urządzenia wymagają ochrony, której stara instalacja po prostu nie zapewnia. W tym artykule pokażę, jak zrobić uziemienie w starej instalacji. Dowiesz się, dlaczego jest ono tak ważne, jak sprawdzić jego brak, jakie masz możliwości wykonania uziemienia oraz kiedy warto wezwać elektryka. Podpowiem również, co mówi prawo i jakie rozwiązania można zastosować tymczasowo.
Dlaczego uziemienie jest tak ważne?
Uziemienie chroni przed skutkami przepięć, porażeniem prądem i uszkodzeniem urządzeń. Tworzy ono bezpieczną drogę przepływu prądu w przypadku awarii, np. przebicia na obudowę sprzętu AGD. Dzięki uziemieniu można stosować wyłączniki różnicowoprądowe (RCD), które reagują na najmniejsze nieszczelności w instalacji. W instalacjach bez uziemienia takie zabezpieczenia tracą sens, bo nie zadziałają skutecznie. W przypadku braku uziemienia nie tylko podnosimy ryzyko wypadku, ale narażamy się na straty materialne i odpowiedzialność cywilną, jeśli dojdzie do szkody lub pożaru.
Jak rozpoznać brak uziemienia w instalacji?
Najprostszym sposobem jest zajrzenie do gniazdek. Jeśli po odkręceniu osłony widać tylko dwa przewody – fazowy (czarny lub brązowy) i neutralny (niebieski), brak uziemienia jest niemal pewnością. Można również użyć wskaźnika napięcia lub multimetru. Brak napięcia między bolcem ochronnym a przewodem neutralnym to wyraźny znak, że przewód PE nie został podłączony. Warto również spojrzeć na rozdzielnicę elektryczną. Stare tablice rozdzielcze często nie mają osobnej szyny dla przewodów ochronnych, co dodatkowo potwierdza brak uziemienia.
Sposoby na uziemienie w starej instalacji
Najlepszym rozwiązaniem jest wymiana całej instalacji na trójżyłową, gdzie każdy obwód posiada przewód fazowy (L), neutralny (N) i ochronny (PE). To jednak wiąże się z remontem, kuciem ścian i kosztami. Drugim podejściem jest punktowe uziemienie najważniejszych gniazdek, np. w kuchni i łazience. Wystarczy wymienić przewody do wybranych gniazd i podłączyć je do szyny PE w rozdzielnicy. Można też wykonać uziemienie lokalne przez wbicie szpilki uziemiającej i podłączenie jej do wybranych gniazdek. Choć nie daje to pełnej ochrony jak w nowej instalacji, jest to znaczna poprawa bezpieczeństwa.
Jak zrobić uziemienie samodzielnie – krok po kroku
Zacznij od wyboru miejsca blisko rozdzielnicy elektrycznej. Kup szpilkę uziemiającą o długości minimum 1,5 metra i przewód miedziany o przekroju co najmniej 6 mm². Wbij szpilkę w grunt, najlepiej wilgotny i bez kamieni. Przewód połącz za pomocą złączki do głównej szyny ochronnej PE w rozdzielnicy. Wymagane może być również uziemienie fundamentowe, jeśli istnieje. Na koniec zmierz rezystancję uziemienia – powinna być poniżej 30 Ω. Do tego potrzebujesz miernika rezystancji uziemienia lub skorzystaj z pomocy elektryka.
Kiedy wezwać elektryka?
Jeśli nie masz doświadczenia z instalacjami lub nie jesteś pewien, gdzie możesz się podłączyć, lepiej skorzystać z usług profesjonalisty. Błędy mogą prowadzić do groźnych konsekwencji. Elektryk przyda się również wtedy, gdy planujesz modyfikację rozdzielnicy, montaż zabezpieczeń RCD lub chcesz zarejestrować instalację w nadzorze budowlanym. Niektóre prace wymagają zgłoszenia do zakładu energetycznego, np. w przypadku zmiany układu TN-C na TN-C-S. Wtedy wsparcie uprawnionego elektryka jest konieczne.
Co mówi prawo o uziemieniu w starych instalacjach?
Zgodnie z normami PN-HD 60364 każda modernizowana instalacja musi spełniać aktualne wymogi, w tym obecność przewodu ochronnego PE. Wymiana tablicy rozdzielczej, rozbudowa obwodów czy montaż nowych gniazdek wiąże się z koniecznością wykonania uziemienia. Brak tej modernizacji to łamanie przepisów. Wynajmując lokal, jako właściciel odpowiadasz za stan instalacji. Brak uziemienia może być podstawą do roszczeń najemcy w przypadku awarii czy porażenia.
Alternatywy i rozwiązania tymczasowe
Możesz stworzyć układ TN-C-S przez mostkowanie przewodu neutralnego i ochronnego, ale tylko w rozdzielnicy, nie w gniazdku. To jednak rozwiązanie tymczasowe i mniej bezpieczne. W ważnych miejscach warto zainstalować specjalne listwy z zabezpieczeniami przeciwprzepięciowymi i filtrami. Choć nie zastąpią uziemienia, ograniczą ryzyko uszkodzeń. Uruchamiaj wrażliwe sprzęty tylko na czas używania, a nie na stałe. To prosty sposób, by ograniczyć zagrożenia wynikające z braku przewodu PE.
Podsumowanie
Jeśli zastanawiasz się, jak zrobić uziemienie w starej instalacji, masz do wyboru kilka dróg. Najlepszym i najbezpieczniejszym wyjściem będzie kompleksowa modernizacja. Jednak nawet punktowe ulepszenia mogą znacznie podnieść poziom bezpieczeństwa. Pamiętaj, że nie każdą pracę wolno wykonać samodzielnie. Kiedy masz wątpliwości – skontaktuj się z elektrykiem. Uziemienie to nie luksus, ale podstawowy element nowoczesnej i bezpiecznej instalacji.